Chuyên nghiệp vs Nghiệp dư trong thể thao Golf 02:13, 01/12/2023

Xác định tư cách Chuyên nghiệp và Nghiệp dư

Chuyên nghiệp và nghiệp dư là hai phạm trù có trong nhiều lĩnh vực đời sống. Biên giới giữa chúng và phạm vi bao phủ của chúng rất khác nhau tùy thuộc vào lĩnh vực. Sự phân biệt và nhận biết hai phạm trù này cũng rất khác nhau, nhiều khi không đơn giản.

Cách tốt nhất để phân biệt chuyên nghiệp và nghiệp dư là theo định nghĩa. Nhưng không phải lĩnh vực nào cũng đưa được định nghĩa tường minh. Và đã có định nghĩa thì phạm vi bị thu hẹp. Hơn thế nữa có những khoảng trống mà biên giới định nghĩa không có khả năng bao quát.

Thí dụ như, trong lĩnh vực nghệ thuật. Hãy thử phân biệt giữa ca sĩ chuyên nghiệp và ca sĩ nghiệp dư, nhạc sĩ chuyên nghiệp và nhạc sĩ nghiệp dư, nhà văn chuyên nghệp và nhà văn nghiệp dư, họa sĩ chuyên nghiệp và họa sĩ nghiệp dư, nhà thơ chuyên nghiệp và nhà thơ nghiệp dư, nhà điêu khắc chuyên nghiệp và nhà điêu khắc nghiệp dư…

Hay trong lĩnh vực khoa học, giáo dục, y tế, xây dựng, giao thông, vận tải. Hay giữa thầy thuốc chuyên nghiệp và thầy thuốc nghiệp dư, nhà giáo chuyên nghiệp và nhà giáo nghiệp dư, nhà nghiên cứu chuyên nghiệp và nhà nghiên cứu nghiệp dư, thợ chuyên nghiệp và thợ nghiệp dư, lái xe chuyên nghiệp và lái xe nghiệp dư…

Tất cả những thí dụ đưa ra trên là để chúng ta hình dung được khó khăn khi đi vào một lĩnh vực cụ thể, chúng ta sẽ đối mặt với các vấn đề phải giải quyết cho các phạm trù chuyên nghiệp và nghiệp dư.

Sự đơn giản đến kỳ lạ của thể thao Golf

Khác với nhiều lĩnh vực, thể thao golf có điều luật xác định rất cụ thể, tường minh, đơn giản, đường hoàng, hào phóng và rất nhân quyền về các phạm trù chuyên nghiệp và nghiệp dư. Luật golf quy định, bất cứ một người chơi golf nào cũng có quyền tuyên bố, bắt đầu từ thời điểm người chơi golf chuyển sang tư cách chuyên nghiệp. Nhưng càng đơn giản tuyên bố trở thành golf thủ chuyên nghiệp bao nhiêu, thì càng khó khăn bấy nhiêu để duy trì trạng thái chuyên nghiệp đích thực trong thể thao golf. Bởi vì:

Thứ nhất: Golfer sẽ mất tư cách nghiệp dư

Khi tuyên bố từ thời điểm x người chơi golf chuyển sang tư cách chuyên nghiệp, thì cũng từ thời điểm đó người chơi golf mất tư cách nghiệp dư. Nghĩa là người chơi golf không được thi đấu trong các giải golf nghiệp dư với tư cách nghiệp dư. Muốn trở về trạng thái nghiệp dư, phải tuân thủ theo điều luật khôi phục tư cách nghiệp dư (không phải là chủ đề để viện dẫn điều luật chi tiết ở đây), không phải tự mình tuyên bố mà được. Đây là một điều đặc biệt của golf so với nhiều hình thái tổ chức xã hội, cho phép khi ra khỏi tổ chức này thì đương nhiên là thành viên của tổ chức khác. Với thể thao golf, rời khỏi tư cách nghiệp dư không thể nghiễm nhiên quay trở lại lúc nào cũng được. 

Thứ hai: Duy trì trạng thái chuyên nghiệp rất khó

Bởi vì tuyên bố chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp, có nghĩa là golfer phải thi đấu ở các giải golf chuyên nghiệp. Nhưng để thi đấu ở các giải golf chuyên nghiệp, nơi mục đích tối thượng là kiếm tiền thưởng để mưu sinh, thì phải đáp ứng các điều kiện rất khó khăn, đến mức nghiệt ngã, của giải đấu chuyên nghiệp. Giải đấu chuyên nghiêp về golf đặt ra là để cho các golf thủ chuyên nghiệp thi đấu vì tiền thưởng. Mỗi giải đấu và hệ thống giải đấu có các tiêu chuẩn khác nhau. Giải đấu càng nhiều tiền thì yêu cầu càng khó. Bởi thế, mới sinh ra các hệ thống giải đấu golf chuyên nghiệp ở cấp độ quốc gia, vùng, châu lục. Các hệ thống giải đấu này cơ bản khác nhau về mức độ tiền thưởng và đó chính là nhân tố quyết định độ khó và danh giá của giải.

Các phạm trù trong giải golf chuyên nghiệp

Phạm trù đặc cách 

Các phạm trù đặc cách chính là giấy phép thông hành cho các golf thủ được quyền tự động ghi tên vào đấu trường của giải. Mỗi phạm trù có hạn mức về số lượng. Các golf thủ đáp ứng phạm trù nào thì được tham gia giải đấu trong tư cách phạm trù đó. Có các golf thủ thỏa mãn nhiều phạm trù, nhưng điều lệ thi đấu sẽ xác định golf thủ thi đấu theo phạm trù nào trong số các phạm trù đó, để các vị trí còn lại cho các golf thủ khác. Phạm trù đặc cách là dành cho các golf thủ thành danh có nhiều thành tích. Đó là chiến thắng ở các giải chuyên nghiệp lớn. Đó là vị trí xếp hạng cao trên bảng xếp hạng thế giới, bảng xếp hạng của các hệ thống giải đấu châu lục và quốc gia. Mỗi giải đấu có điều lệ thi đấu quy định tiêu chuẩn cho các phạm trù đặc cách và không đặc cách.

Nhưng dẫu được thi đấu nhờ đặc cách hay qua trường đấu loại, golf thủ đối mặt với khả năng lớn bị loại vì không vượt qua nhát cắt. Lúc đó, chẳng những không có tiền thưởng, mà còn phải chi trả một khoản tiền lớn cho đi lại và ăn ở. Golf thủ nhiều lần không vượt qua nhát cắt, sẽ không giữ được thẻ thi đấu cho năm sau, mà còn không có tài chính để trang trải, dẫn đến phải bỏ cuộc.

Phạm trù không đặc cách

Đối với các golf thủ không thuộc các phạm trù đặc cách, phải vượt qua trường đấu loại rất ngặt nghèo tùy theo mức độ danh giá của giải đấu. Vòng đấu loại – phạm trù không đặc cách – chính là tính “Mở rộng”. “Mở rộng” là phát kiến vĩ đại của thể thao. “Mở rộng” cho phép bất cứ ai cũng có quyền tham gia trường đấu loại, không phụ thuộc vào danh tiếng, thành tích, thâm niên, nghề nghiệp, địa vị, quốc tịch. “Mở rộng” là cánh cửa cho kẻ vô danh tham gia đấu trường. “Mở rộng” là chiếc lưới vét tài năng trong thiên hạ.

Nhưng muốn lọt qua cửa “Mở rộng” thì phải trả giá. Trước hết, muốn ghi tên thi đấu ở trường đấu loại là cửa “Mở rộng” thì phải nộp lệ phí thi đấu. Lệ phí thi đấu không phải ít. Vượt qua vòng đấu loại 1 lại phải nộp lệ phí thi đấu cho vòng đấu loại 2. Giải càng danh giá thì càng nhiều vòng đấu loại, càng nhiều người giỏi tham dự. Mà suất thì có hạn. Để vượt qua trường đấu loại ở cửa “Mở rộng” phải tốn tiền. Người không giỏi sẽ không đủ tiền đeo đuổi trường đấu loại. Cho nên cửa “Mở rộng” không để cho kẻ vô danh tài năng bị bỏ sót. Nhưng kẻ vô danh đó phải thực sự tài năng.

Về trường đấu loại 

Bất kỳ tay golf nào (nam hoặc nữ) chuyên nghiệp hoặc bất kỳ người nghiệp dư nào có chỉ số điểm chấp USGA không vượt quá 1,4 đều đủ điều kiện ghi tên thi đấu trong “Giải đấu vòng loại địa phương” (còn gọi là “vòng loại địa phương”). Mỗi năm, USGA tổ chức khoảng 95-110 vòng loại địa phương. Đây là những giải đấu chỉ gồm một vòng, trong đó những người ghi điểm thấp nhất từ mỗi vòng loại sẽ tiến vào giai đoạn tiếp theo. Vòng loại địa phương diễn ra vào tháng 4 và tháng 5 tại các sân trên khắp Hoa Kỳ.

Những người chơi golf thắng ở vòng loại địa phương sẽ chuyển sang vòng loại chung kết (trước đây được gọi là “vòng loại khu vực”). Vòng loại chung kết, ngoài những người thắng vòng loại địa phương còn bao gồm các golf thủ không đáp ứng các phạm trù đặc cách, nhưng được miễn trừ phải thi đấu vòng loại địa phương (chẳng hạn như các thành viên PGA Tour hiện tại).

Mỗi năm, USGA tổ chức khoảng 13-16 giải đấu vòng loại chung kết, diễn ra trong một ngày gồm hai vòng đấu, 36 lỗ. Những tay golf có điểm số tốt nhất tại mỗi địa điểm sẽ đủ điều kiện tham gia giải Mỹ mở rộng. Vòng loại chung kết, ngoài hơn một chục địa điểm tại Mỹ, còn được tổ chức ở các nước Anh, Nhật Bản và Canada. Vòng loại chung kết diễn ra cuối tháng 5 và đầu tháng 6.

Từ các phạm trù đặc cách của giải Mỹ mở rộng và nhiều tầng lớp vòng đấu loại của cửa “Mở rộng” có thể thấy tham dự được giải Mở rộng Mỹ là vô cùng khó khăn. Cho nên, người chơi golf tuyên bố chuyển sang chuyên nghiệp thì rất dễ, nhưng để được thi đấu ở các giải chuyên nghiệp thì không hề dễ. Tuyên bố chuyên nghiệp mà không được thi đấu ở giải chuyên nghiệp, cũng không được thi đấu ở giải nghiệp dư thì chỉ mang đến sự bất lợi. 

Vậy khi nào thì nên tuyên bố Chuyên nghiệp?

Hệ thống giải đấu golf chuyên nghiệp danh giá nhất hiện nay thuộc về PGA Tour. Danh giá vì tiền thưởng cao, và do vậy để được thi đấu ở PGA Tour là vô cùng khó. Sau đó đến giải golf chuyên nghiệp châu Âu DP World Tour. Tiếp nữa là các giải châu lục và quốc gia như của châu Á, Úc, Nam Phi, Nhật Bản, Hàn Quốc… Gần đây sự xuất hiện LIV Golf của các nhà tỷ phú Ả-rập Xê-út đã làm rung chuyển làng golf thế giới trong suốt hai năm vì là đối thủ trực tiếp của PGA Tour. Cuộc chiến giữa PGA Tour và LIV Golf cuối cùng đã kết thúc bằng cuộc hòa đàm hợp nhất cùng tồn tại.

Nền công nghiệp golf của một nước phát triển nhờ vào nhân tố quan trọng nhất là golf chuyên nghiệp. Golf chuyên nghiệp là nơi đua tranh đỉnh cao của các châu lục, quốc gia, các hệ thống giải đấu và các giải đấu. Golf chuyên nghiệp là động lực mạnh nhất thúc đẩy sự phát triển golf. Nên các quốc gia có nền công nghiệp golf phát triển đều có các tổ chức golf chuyên nghiệp mạnh, riêng biệt với các tổ chức golf nghiệp dư.

Nhưng golf chuyên nghiệp phát triển trên nền tảng của golf nghiệp dư. Mỗi golf thủ, trước khi trở thành golf thủ chuyên nghiệp, đều qua giai đoạn nghiệp dư, dù ngắn hay dài. Các golf thủ nghiệp dư tài năng, đến một lúc phải chuyển sang thi đấu và hiến dâng cho golf chuyên nghiệp. Vậy bao giờ thì một golf thủ nghiệp dư tài năng chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp? Câu trả lời không duy nhất.

Có lẽ Mỹ là quốc gia hình mẫu cho câu trả lời lúc nào thì các golf thủ nghiệp dư tài năng nên chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp. Bởi vì Mỹ có một hệ thống thi đấu nghiệp dư rất “chuyên nghiệp”. Bắt đầu ở hệ thống các trường phổ thông, hệ thống các học viên golf thiếu nhi, được chia ra thi đấu ở nhiều khu vực trên toàn nước Mỹ. Sau đó là chuyển lên đại học với một hệ thống thi đấu giữa đội tuyển các trường đại học, cũng thi đấu theo khu vực, và trên toàn nước Mỹ. Do có các hệ thống thi đấu rộng lớn cho nhiều tầng lớp lứa tuổi, nước Mỹ có một đội ngũ hàng ngàn các golf thủ tài năng được chọn lọc từ nhi đồng, đến thiếu nhi, thiếu niên và thanh niên. Những golf thủ nghiệp dư tài năng nhất của nước Mỹ, thường giành thứ hạng cao trong hệ thống thi đấu golf của các trường đại học, xuất sắc ở giải nghiệp dư Mỹ mở rộng, xếp thứ hạng cao trên bảng xếp hạng nghiệp dư thế giới.

Tốt nghiệp đại học là thời điểm chín muồi để chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp, vì đó là lúc golfer đã được tôi luyện hơn 10 năm thi đấu ở môi trường khắc nghiệt, lại có nền văn hóa được đào tạo ở bậc đại học, vừa chín muồi về chuyên môn, vừa giàu có về văn hóa và kiến thức, vừa trưởng thành ở bậc “master” về thể thao golf. Làng golf thế giới đã chứng kiến những golf thủ tài năng nhất đều thành danh từ golf nghiệp dư đại học Mỹ, tiêu biểu phải kể đến như Phil Mickelson, Tiger Woods, Jordan Spieth, Bryson DeChambeau, Scottie Scheffler… Golf đại học Mỹ cũng cho ra lò một chuỗi dài các golf thủ lừng danh của châu Âu và các nước khác với nhiều cái tên đình đám Paul Casey, Edoar Molinari, Jon Rahm, Matthew Fitzpatrick, Viktor Hovland, Byeong Hun An…

Khác với Mỹ và châu Âu, ở châu Á, không có các hệ thống thi đấu nghiệp dư ở phổ thông và đại học dày đặc do điều kiện kinh tế kém hơn. Để có cơ hội tôi luyện qua các giải đấu và kiếm sống, các golf thủ châu Á thường chuyển sang chuyên nghiệp khá sớm. Hậu quả là sau khi chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp, các golf thủ này không có thứ hạng cao ngay, phải trải qua nhiều năm sau, chỉ rất ít trong số họ mới có cơ hội làm nên tên tuổi. Một thiệt thòi khác là nền tảng văn hóa không trọn vẹn, nhiều người không tốt nghiệp đại học.

Lời kết

Từ thực tiễn thế giới mà rút ra thời điểm chuyển sang thi đấu golf chuyên nghiệp. Tốt nhất là có một sự nghiệp nghiệp dư thi đấu ở các trường đại học, lý tưởng là ở Mỹ. Sau đó thì mới nghĩ đến chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp. Nhưng hoàn cảnh mỗi người một khác nên không có một lời giải duy nhất cho mọi người. Chỉ một điều duy nhất cần tâm niệm là phải dâng hiến thì mới có cơ hội đi đến thành công. Dâng hiến là không ngừng đeo đuổi, không ngừng tập luyện, không bao giờ chịu đầu hàng. Charlie Wi 7 lần liên tục suốt 7 năm tham gia trường đấu loại qua cửa “Mở rộng” mới 1 lần kiếm được thẻ thi đấu ở PGA Tour. Yang Young-eun là nam golf thủ Hàn Quốc đầu tiên thắng giải Major PGA Championship 2009 ở tuổi 37. Brooks Koepka thành danh liên tục 5 giải Majors (2017, 2018, 2019, 2023) sau tuổi 27 mà trước đó chưa để lại tiếng vang lớn. Không phải sớm hay muộn, mà thành tựu không hắt hủi những ai không ngừng chiến đấu vì nó.